İnsicam
Sayı 49
Merhum Zarifoğlu, nevi şahsına münhasır bir şahsiyet; yaşayışıyla, fikirleriyle, eserleriyle. Yazdıkları, yaşadıkları, ilişkileri sıra dışı denebilecek bir şekilde. O, bir okul. O, bir dava adamı. O, bir sanatçı.
Nasîr olanın adıyla.
Bilindiği üzere her yeni dönemimizin ilk sayısını, özel sayı olarak çıkarmayı âdet edindik. Geçen sayımızın sunuşunda bu durumu hatırlatıp, “yeni yayın dönemimizin ilk sayısı, yine bir özel sayı olacak.” demiştik.
Evet, yine bir özel sayı ile karşınızdayız. Şimdiye kadar Sezai Karakoç (sayı 13: Mart 2022), Rasim Özdenören (sayı 26: Nisan 2023) ve Aliya İzzetbegoviç (sayı 37: Mart 2024) özel sayılarını yayınlamak nasip oldu. Bunların dışında gündeme mebni iki özel sayı daha (Deprem, sayı 25: Mart 2023 ve Gazze, sayı 44: Ekim 2024) çıkardık.
Bu kez yine bir sanat ve kültür adamını gündeme taşıyoruz: Abdurrahman Cahit Zarifoğlu (1 Temmuz 1940 – 7 Haziran 1987). Merhum Zarifoğlu, nevi şahsına münhasır bir şahsiyet; yaşayışıyla, fikirleriyle, eserleriyle. Yazdıkları, yaşadıkları, ilişkileri sıra dışı denebilecek bir şekilde. O, bir okul. O, bir dava adamı. O, bir sanatçı. Onun nasıl bir okul olduğu, vefatından sonra Okuyucularla adıyla yayınlanan (İstanbul 2009), vakti zamanında Mavera dergisinde yazar adaylarının, okuyucuların mektuplarına verdiği cevaplarda, açık ve net bir şekilde görülmektedir. Zarifoğlu, yüreği İslam dünyası için, Müslüman kardeşleri için yanan, kavrulan bir dava adamıdır. Bunu hem Mavera dergisinde hem de Yeni Devir, Milli Gazete ve Zaman gibi gazetelerde, müstear (Ahmet Sağlam, Abdurrahman Cem ve Vedat Can) ve gerçek ismiyle yazdığı yazılarda görebiliriz. Sanatçılığı şiirlerinde, hikâyelerinde, denemelerinde ayan beyan ortadır.
İÇİNDEKİLER
Zarifçe Ölüm
Cahit Zarifoğlu İçin Ahmet MERCAN I. Zarif bir sancıyı emanet etti Zirvelerden kaya söken rüzgâra Bir tül gibi dokunup dokunup Irgaladı rüyalarını çocukların Bir tutam zemheridir ölüm Konuşur her an söze girmeden İns soluklarını kerten sayhanın Yankısı dinmez yanmaz ateşte II. Yediden yetmişi milyon belleyip Güzellik çerağı yakanlar ölmez Tutuşan sevdaysa zamanın çehresinde Şimdi ölüm […]
Abdurrahman Cahit Zarifoğlu
Belki bu sebeple, Cahit Ağabey’in Batı edebiyatının önemli şairlerinden biri olan Rilke’ye karşı “sanki bir sempatisi vardır”. Bunun için Rilke hakkında şöyle demiştir: ” .. Ben zaten onu tanımadan önce de, o vari yazıyormuşum”. Ferman KARAÇAM Cahit Zarifoğlu, en yakın arkadaşlarından, en uzak sanat ve edebiyatla ilgili kişilere varıncaya kadar herkesin kabul ettiği gibi, ülkemizin en […]
“Başı Eğik, Dili Kapalı, Gözleri Kançanağı” Bir Şâir Abdurrahman Cahit Zarifoğlu’nun Nakşbendîliği Üzerine
Zarifoğlu’nun yukarıda belirtilen yönlerinin şiirine de yansıdığını söyleyebiliriz. Nitekim son devir şâir ve yazarlarından Seyfettin Ünlü’ye göre Zarifoğlu’nun şiiri, onun bu suskun ve içe dönük yalnızlığından önemli ölçüde beslenmiştir. Selami ŞİMŞEK Giriş Tasavvufun dünden bugüne Türk şiiri ve şâirleri üzerindeki etkisi inkâr olunmaz bir gerçektir. Nitekim son dönem edebiyat tarihçilerimizden Nihad Sami Banarlı, “Tasavvuf edebiyatı, […]
Abdurrahman Cahit Zarifoğlu: Ha Ada Ha İns / Hem Buralı Hem Oralı
Zarifoğlu’dur o. Zarafet, duyuşta, düşünüşte, davranışta ölçülü ve dikkatli; içte ve dışta güzel ve incelikli olmak, onun âdeta kendiliğinden ve doğallıkla ortaya koyduğu bir hususiyet olmalı. Çocukları için hikâyeler, masallar ve şiirler yazması, sonra da bunları ülkemizin ve dünyanın çocuklarına sunması da bir bakıma zariflik jestidir İbrahim DEMİRCİ Adından başlayalım: Abdurrahman: Rahman’ın kulu, Abdürrahim değil. […]
Hatıra Defterimde Cahit Zarifoğlu
Ben, “abi” muhabbetini sanırım o ortamda içselleştirdim. Orada herkes birbirine hitap ederken, en şerefli paye olarak “abi” derdi. Cahit abinin “abi” deyişi ise çok özel ve etkileyiciydi. Yanlış hatırlamıyorsam “a” harfini iki elif miktarı çeker, üzerine çok hafif “e” tonu eklerdi. Sonra ne oldu? Ondan sonraki hayatımda, yaş durumuna bakmaksızın dostlara abi derken bu işin […]
Kendisiyle Olunacak ve Kalınacak Doğru: Cahit Zarifoğlu
Önünüze, nasılsa aşamaz diye devasa bir kaya kütlesi dikmişler ve elinize de adeta alay edercesine küçücük bir çekiç vermişler. Bunu yapanları niyeti malum: O engele takılanlar, ümitsizlik içinde “bu çekikçe bu kaya asla kırılmaz” deyip geri çekilecekler ve böylece engel koyanlar amaçlarına ulaşmış olacak. Dursun Ali TÖKEL Prof. Dr., FSMVÜ İnsan ve Toplum Bilimleri Fak. […]
Cahit Zarifoğlu Yahut Şiirde Hakikatin Nabzını Tutmak
Bir şiir söyleyicisi olarak Zarifoğlu, telkin etmeyi sever. Onun şiirindeki dip dalgalardan en belirgin olanı, hiç şüphesiz “metafizik”tir. Şiirinde İslam kültür ve medeniyetini ana bir renk olarak değil, ara bir fon olarak görürüz. Bu yönüyle, Necip Fazıl’ın “şiir tebliğ etmez, telkin eder” düşüncesiyle birebir uyum içindedir. Salih UÇAK Prof. Dr., Gürcistan Üni., T. C. Tiflis […]
“Kendi Halinde Bir İşçiyim Ben”
Cahit Zarifoğlu, ruhsal bağlılığını unutmadan, geleneğin üzerine örtülü perdeyi aralayarak çağdaş şiir örneklerini ortaya koyar. Ancak bunu yaparken, kendi şiirini öne çıkaran bir tavır içinde değildir. Şakir KURTULMUŞ Cahit Zarifoğlu ile aynı dönemde yaşamak ve bir şekilde yollarımızın kesişmiş olması, benim için büyük bir mutluluk kaynağı olmuştur. Şiirim için de önümüzde bir yol gösterici fener […]
Cahit Zarifoğlu Şiir Diyalektiği
Şair Cahit Zarifoğlu, Türk edebiyatının özgün seslerinden biridir. Onun şiirlerinde ve diyalektik tarzında derin felsefi düşünceler öne çıkar. İnsanın içsel yolculuğunu ve toplumsal eleştirileri ustalıkla harmanladığı görülür. İslami geleneğe ait imge ve temaların aralıklarla kullanıldığı göze çarpar. Bu kullanım tarzı, şiirlerindeki anlamı derinleştirir. Recep GARİP Şair Cahit Zarifoğlu, Türk edebiyatının özgün seslerinden biridir. Onun şiirlerinde […]
Bir Serüven Şairi: Cahit Zarifoğlu
Zarifoğlu’nun bütün eserleri, özellikle de şiiri, yaşadığı sürece her çevre tarafından ilgiyle karşılandı, ilginç ve farklı eserler olarak değerlendirildi. Fakat muhtevası İslâmî olmakla beraber, dili ve üslûbu dolayısıyla çok geniş kitlelere ulaşamadı Zarifoğlu. O’nun yazma serüvenini, özellikle de şiir serüvenini, sağlığında çok özel sayılabilecek bir okur kitlesi izleyebildi. Mustafa ÖZÇELİK “Dünyada bir yolcu gibi […]
Bir Cahit’in Bir Cahit’i Anlatmasıdır
Koytak’ın Yedi İklim’in Cahit Zarifoğlu Özel Sayısı’nda yayınlanan şiirleri de kitaba girdiğinde, hem şekil hem de kelime bazında kimi değişikliklere uğramıştır. Mustafa ÖZEL Prof. Dr., FSMVÜ İslami İlimler Fak. Abdurrahman Cahit Zarifoğlu’nun vefatından sonra, kendisiyle ilgili ilk özel sayıyı, kurucusu olduğu ve yıllarını verdiği Mavera dergisi yayınlamıştı (sayı: 129, Eylül 1987). 120 sayfa civarındaki özel […]
Batı Diktasına Karşı Doğu Protestosu
Cahit Zarifoğlu, söz konusu eserin dördüncü baskısına dahil edilir (Necatigil, 1967). Ancak bir önceki baskıya, yani bundan bir yıl önce, 1966’da yapılan üçüncü baskıya girme ihtimalinden de söz edilebilir. Çünkü yazı hayatına 1957’de başlayan ve bu baskı yapıldığında yaklaşık 10 yıllık bir yazı geçmişi bulunan Zarifoğlu’nun, aceleye getirildiği için bu baskıya girmemiş olması kuvvetle muhtemeldir. […]
“İslam Haritasında” Çıplak Ayaklı Bir Şair
Söz var oldukça çağlayacak bu taze memba tasavvuf testisinde yeni bir solukla kardığı kelimelerini önce kendi benliğine daha sonra darmadağın halde bulunan Millet-i İbrahim’in idrakine çalar. Zulümler karşısındaki ümmetin suskunluğunu mısralarıyla boğar. Nihal PAKIRDAŞI Abdurrahman Cahit Zarifoğlu’nun adının seçkin kimseler arasında anılmasının en önemli sebeplerinden biri de kendini “acz” içinde görmesiyle yoğrulan ruh ve düşünce […]
Cahit Zarifoğlu Hakkında Yazılan Bazı Eserler
Cahit Zarifoğlu hakkında yazılmış bazı önemli eserleri sizler için derledik. İNSİCAM Acz Kitabı / A. Cahit Zarifoğlu Eser Cahit Zarifoğlu hakkında birçok konuda yazıdan derlenmiş. Katkı veren isimler Ersin Nazif Gürdoğan, Nurettin Durman, Şakir Diclehan, Vahdettin Kazım Arvas, Ali Haydar Haksal, Arif Ay, Mustafa Çelik, Mustafa Ruhi Şirin, Hasan Aycın, Alim Kahraman, Şakir Kurtulmuş, Adem […]
Cahit Zarifoğlu ve “Yedi Güzel Adam” Kavramı
Cahit Zarifoğlu ve diğer ağabeylerle zaman zaman, o yılların Ankara’daki buluşma yerlerinden biri olan Akabe Kitabevi’nde karşılaşırdım. Akabe Kitabevi’ni de daha sonraları Zafer Çarşısı’nda faaliyet göstermeye başlayan Fatih Kitabevi’ni de Ankara’nın Müslüman okur-yazar takımı her zaman bir buluşma noktası olarak kabul etmiş ve buluşmalar hep bu mekanlarda gerçekleşmiştir. Necip EVLİCE Yedi Güzel Adam Şiiri “Yedi […]
Uyarılan Şair
Yazılanların bir şiir olması, ancak o çığlığa muhatap olmak veya o çığlığı bizzat atmak zorunda kalmakla mümkündür. Platonik bir mağara olan parktan çıkmanın bir anlamı varsa, bu ancak seni oradan çıkaran sevdanın “cennet” olmasıyla mümkündür. Bu çığlıkların ve sevdanın kıblesi sahici olduğu takdirde, karşı olduğun ve terk ettiğin park, solgun ışıklar, sessiz ağaçlar ve cümbüş […]
Bir Şairin Duyarlılığı
14 yıl boyunca şiir, hikâye, roman, deneme, çocuk edebiyatı, eleştirel yazıların yanında İslâm dünyasında Müslümanların sorunlarını gündeme getiren bir yayın politikası izledi Mavera dergisi. Ümmetin gündeminde ne varsa, derginin hacmi ve imkânları nispetinde onların gündeminde de o vardı. Aradan yarım asır geçtikten sonra derginin politikasına baktığımızda, bu gerçekliği apaçık görmek mümkün. Hüseyin YORULMAZ Mavera, 1976 […]
“Söz Medeniyeti” ve Cahit Zarifoğlu’nun Radyo Oyunları
Masal denildiğinde akla ilk gelen “çocuk”lardır. İslâm medeniyetinde “çocuk”ların çok ayrı bir yeri vardır. Hatta hangi din ve kültür ortamında dünyaya gelirse gelsin, İslâm medeniyetinde her çocuğun “İslâm fıtratı” üzere doğduğuna inanılır. Bu yüzden olsa gerek, Cahit Zarifoğlu çocuklar için sık sık “melek ordusu” tabirini kullanır. Şaban SAĞLIK Prof. Dr., FSMVÜ Eğitim Fak. Öğretim Üyesi […]
Çocukluğumun Sınırlı Sayıdaki Kitapları ve “Menziller”
Evet, bu nahif ifadelerin, ruhları okşayan bu kelimelerin mana iklimini o günlerde teneffüs edememiş olduğumun farkındayım. Fakat bu şiirdeki teslimiyetin ve tevazuun asil sesi, samimi soluyuşu; hemen her yaştaki insanı kuşatma keyfiyetinde olduğundan beni de o zamanlarda pek etkilediğini söylemeliyim. Hanifi VURAL Prof. Dr., FSMVÜ Öğretim Üyesi abc’yi, elifba’yı öğrendiğim ilkokul yıllarımda çok fazla kitapla […]
Cahit Zarifoğlu Şiirinde Mazlum Coğrafyalar
İşaret Çocukları bir bakıma işaret edilen, gösterilen, seçilen çocuklardır. Bunlarda birtakım manevi yetenekler vardır. Bunlar büyürler ve “Güzel Adamlar” olurlar. “Yedi Güzel Adam” başlıklı kitap içinde yer alan şiirler, bu güzel adamları anlatır. Fakat bunlar âdeta dünyevî, maddi bir mücadele içindedirler. Âtıf Bedir Kardeşim dedim sana Acılarıma da kardeş olur musun[1] Cahit Zarifoğlu, kendi şiirinin […]
Sezai Karakoç’un Hızırla Kırk Saat İsimli Kitabıyla Cahit Zarifoğlu’nun Yedi Güzel Adam İsimli Kitabının “Metinlerarasılık” Bağlamında Karşılaştırılması Denemesi
Metinlerarası ilişkiyi, dil ve düşünce beraberliğinin müşahhas verisi olarak edebiyatın olmazsa olmazlarından biri olarak görürsek, hem Karakoç’un hem de Zarifoğlu’nun ortak bazı eserlerden, metinlerden ve hikâyelerden yola çıktıklarını teşhis edebiliriz. Ali SALİ Sezai Karakoç ve Cahit Zarifoğlu, 1950 sonrası Modern Türk Şiiri olarak tavsif edilen / adlandırılan şiir tarzının en önemli şairlerinden / yazarlarından iki […]
Bir Aslan ile Tilki Hikâyesi: Katıraslan
Bu konuda bir dostum, kitap, Mavera’da bölüm bölüm yayımlanırken, Erdem Bayazıt’ın, önüne gelen metni gözden geçirdikten sonra, bunun çocuklar tarafından değil, ancak ergenler tarafından anlaşılabileceği söylemesi üzerine, Cahit Zarifoğlu’nun, “Evet, anlamak için biraz gayret etsinler” dediğini hatırlıyor. Mehmet KAHRAMAN Dr. İlk yayımlandığında okuduğum ve üzerinde düşünülmesi gereken birçok açılım taşıdığını hatırladığım Cahit Zarifoğlu’nun Katıraslan kitabını […]
Cahit Zarifoğlu’ndan Bir Mektup ve Hatıra
Şair, duyarlığının esin kaynaklarına bağlı kalmak yerine, kendi tarzını oluşturmasının ne kadar mühim olduğunu, günlük hatıraların yüzeysel anlatım içinde kıymetsiz duracağını; fakat zihnin derinliklerinde yoğrulup süzüldükten sonra kalan birikimin yazılmasının esas sanat değeri taşıyacağını, sanatın ve edebiyatın her sahasında gezinmektense, acele etmeden sahih bir ruh haliyle tek bir sahada mükemmel olanı elde etmenin yüceliğine vurgu […]
İşaret Çocukları
Bir sonbahar mevsimi, bir yaprak dökümü zamanı geldi ve gönlümün hüzünlü yanı yine uyanıp beni rahatsız etmeye başladı. Balkona çıkıp temiz havayı çektim içime ama bir şey eksik gibi geldi. Kitaplığıma gidip bir kitap seçtim; elime İşaret Çocukları geldi. Betül ZEYREK Zarif adamdan zarif cümleler dokundu kalbime. Gönlümün hüzünlü yanı bazen o kadar ağır basıyor […]
