İnsicam

Sayı 47

Bu sayımızda, dikkatleri büyük bir kültür adamına, İbnülemin Mahmud Kemal’e çekmek istedik. Tarihçiliği, sanatkârlığı, müzeciliği, ilim ve fikir adamlığı vb. vasıflarıyla öne çıkan İbnülemin, kıymeti ve ehemmiyeti pek bilinmeyen bir şahsiyettir. Mütevazı dosyamızın bu hezarfen zatın tanınmasına, bilinmesine, okunmasına vesile olacağını umuyoruz.

Rezzâk olanın adıyla.

33. (Kasım 2023) sayımızdan bu yana her sayımızda değişmeyen bir konu, Gazze’deki Aksâ Tufanı ve siyonazilerin yaptıkları soykırım oldu. Özelde Orta Doğu’da, genelde dünyada huzurun ve adaletin gerçekleşmesini, Filistin’in Kudüs’ün işgalden kurtulmasına bağlı olduğuna inanıyoruz. Bu inancımızın arkasında, tarihin bize gösterdikleri yatmaktadır. Osmanlı’nın 9 Aralık 1917’de bölgeden çekilişinden bu yana Kudüs, tarihinin en acı, en zor, en kötü günlerini yaşamaktadır.

Geçen sayımızın sunuş yazısında, Suriye’deki sevindirici gelişmelerden bahsetmiş, Beşşâr Esed ve Baas rejiminin bir an evvel sona ermesini niyaz ettiğimizi ifade etmiştik. Rabbimize hamdolsun, Aralık ayının başlarında on yıllar boyunca Suriyeli kardeşlerimizi inim inim inleten rejim yer ile yeksân oldu. Yaklaşık bir aydır yer gök hamd ve şükürle doldu. Rabbimize ne kadar hamdetsek azdır. Hepimiz Gazze’den sevindirici haberler beklerken, Suriye’deki bu beklenmedik gelişme, Gazze’den de içimizi ferahlatacak haberler geleceği konusundaki ümit ve beklentilerimizi artırdı. Rabbimizden niyazımız, Suriye’de zafer ihsan ve ikram ederek bizi nasıl rızıklandırdıysa, aynı şekilde Gazze’de ve Filistin’de kardeşlerimizi muzaffer ve galip kılarak rızıklandırmasıdır. O, hazinesi geniş ve bol olandır.

Bu sayımızda, dikkatleri büyük bir kültür adamına, İbnülemin Mahmud Kemal’e çekmek istedik. Tarihçiliği, sanatkârlığı, müzeciliği, ilim ve fikir adamlığı vb. vasıflarıyla öne çıkan İbnülemin, kıymeti ve ehemmiyeti pek bilinmeyen bir şahsiyettir. Mütevazı dosyamızın bu hezarfen zatın tanınmasına, bilinmesine, okunmasına vesile olacağını umuyoruz.

İÇİNDEKİLER

Yalnız mıyız?

Güzel bir anı yaşarken yalnızız, ama aynı zamanda bir o kadar kalabalığız. Ruhumuz yalnızlık duygusuyla üşürken, yalancı baharların bizi ısıtabileceği yanılgısına kapılıyoruz.  “Kalpler ancak Allah’ı anmakla mutmain olur” sırrına eremediğimiz için, kaçıncı yalancı bahara aldanışımız?  Kaçıncı yalnızlık mevsimi yaşadığımız? Öznur GÖRÜR KISAR    Türk Dil Kurumu, 2024 yılının kelimesini “kalabalık yalnızlık” olarak belirledi. Yaklaşık bir […]

Hak Dediğin, Hak mıdır?

Nitekim, aynı şekilde vatandaşı olduğumuz ülkenin kanunları çerçevesinde de sorumluluklarımıza ilave olarak haklarımız var. Bu haklar da benzer şekilde, temel olarak mal, can, kişisel dokunulmazlık ve düşünce hürriyeti gibi alanları kapsıyor. Bu haklar, yukarıda zikrettiğimiz üzere, din perspektifinden baktığımızda, tıpkı seküler hukuk gibi, İslam hukuku açısında da kutsal kabul edilmiş ve koruma altına alınmıştır. Derviş […]

Hadimlik Talebi ya da İyilik Fıkhı

Marufa olan inançtan kastımız, marufun muktedirliğinin sağaltıcı ve ıslah edici olması anlamına geldiğidir. Maruf muktedir olursa, insan ve insanlık o iktidar alanında  salaha erer. Marufun egemenliği ile eşyanın bihakkın tanzimi mümkün olur. Eşyayı adilane bir tanzime tabi tutmak, onu maksadına uygun istihdam etmek demek olan adalet, ancak bu egemenlikle imkân sahasına girer. O halde, marufun […]

İbnü’l Emin Mahmud Kemal İnal

İbnü’l Emin’in yazı dünyasına girişi, şiirle olmuştur. Erken yaşlarda arkadaşı Mehmet Akif’le birlikte ilk nazım denemelerini yapmış, ifade gücünü ve tekniğini geliştirmiştir. Ancak Mehmet Akif gibi şiiri tek çalışma alanı olarak benimsememiştir.  Şiirinde zamanının yenilik modalarına da iltifat etmedi. Eski şiirin izinde yürüyerek çoğu gazel tarzında eserler meydana getirdi. Ünlü şairlerin şiirlerine nazireler yazmış, Hz. […]

İbnülemin Mahmud Kemal İnal Vakfı Biyografi Enstitüsü

–Biyografi Enstitüsünün Kuruluş Hikâyesi– Biyografi Enstitüsünün temel amacı, alandaki akademik, kültürel ve sosyal faaliyetlere destek olmak suretiyle ülkemizdeki biyografi çalışmalarının nitelik ve yaygınlık bakımından gelişmesine katkı sunmaktır. İbnülemin Mahmut Kemal İnal’ın anısına atıfla kurulan enstitü, bu alanda disiplinler arası çalışmaların yürütüleceği bir başlangıç noktası olacaktır.  Abdurrahman AKDAĞ Son devir Osmanlı devlet adamları, şairleri, mûsikişinasları ve […]

Hezârfen Bir Osmanlı Efendisi: Müzeci İbnü’l Emin Mahmut Kemal

Yine İbnü’l Emin Mahmut Kemal İnal’ın İstanbul Süleymaniye’deki konağı da adeta bir müze gibidir. Topladığı hat levhaları, yazma eserler, halı, kilim vb. etnografik eserler çok önemlidir. İbnü’l Emin Mahmut Kemal İnal, bu kıymetli envanterini vefatından önce İstanbul Üniversitesi’ne bağışlamıştır. 2022 yılında İstanbul Üniversitesi bu kıymetli koleksiyonu Prof. Dr. Şükrü Çoruk danışmanlığında Fatih Belediyesi tarafından bir […]

Son Asrın Ulu Çınarı: İbnülemin Mahmut Kemal İnal

Yaşamı boyunca klasik Osmanlı kültürüne bağlı kalan İbnülemin, ruh dünyasını şekillendiren doğup büyüdüğü evde, babası Mühürdar Emin Paşa’dan devraldığı meclis geleneğini Mercan’da bulunan “Dârülkemâl” adı verilen konağında devam ettirir. Nihal PAKIRDAŞI “Muhakkak biliyorum ki ben yazmasam kimse yazmayacak.” Her sayı özgün konuları “İnsicam” içinde ele alan dergimizin bu ayki dosya konusu, Osmanlı devlet adamları, şairleri, […]

İbnülemin Düşüncesinde Siyaset Sanatı

Siyasetnamelerin amacı, tarih boyunca devlet adamlarına siyaset sanatı hakkında bilgiler vermek ve tekliflerde bulunmak olarak değerlendirilebilir. Mahmut Kemal İnal da bu zor zamanlarda elini taşın altına koymayı ihmal etmemiş ve siyaset sanatına dair, yöneticilere, topluma, devletin bürokrasisine bazı hatırlatmalarda bulunmuş. Bu hatırlatmaları da bölümlere ayırıp en önemli bulduğu konuları başlıklar halinde açmış. Gözde ÇİMEN “Ne […]

Dârülkemâl’de Milli Şuur ve Tefekkür: İbnülemin’in Fikir Mirası

Bu konağa misafir olan şahsiyetlerin yetişmesinde, fikri münazaraların ve sohbetlerin neticesinde yeni bir dimağ kazanmasında, ahlak, erdem ve ibadet gibi büyük faziletlere mazhar olmalarında tefekkür ve edebiyatın yeri önemli olmuştur. İbnülemin, böylesi kıymetli bir meclise karargâh olarak kendi çevresi için bir çekim merkezi, adeta bir kutup vazifesi görmüştür. Şehnaz FINDIK İNAN “En büyük zevkim, okumak, […]

İbnülemin Kitaplığı

İbnülemin Mahmud Kemal İnal’ın ilk eserlerinden bugüne kadar yayınlanan eserlerinin büyük bir kısmını, TDV İslam Ansiklopedi’ndeki bilgiler ışığında yeniden derledik. Böylelikle, eserlerin isimleri, yayınlandıkları yıllar ve muhtevaları hakkında teferruatlı bilgiler edinebiliriz. İbnülemin ’in bilhassa monografi, biyografi gibi alanlarda Türk yazın tarihinde önemli ve öncü bir şahsiyet olduğunu hatırlatır; eserlerine dair yazılan yüzlerce çalışmanın olduğunu da […]

İbnü’l Emin Mahmud Kemal İnal Anma Programından Notlar

Prof. Dr. Mustafa Bilge: “İslami doğrultuda eğitim yapan, ama sadece İslami okullarda değil, üniversitelerde vesairede eğitim yapan Müslüman çocuklara yardımcı olmak, mali açıdan eksikliği olan aile çocuklarına yardımcı olmak ve böyle bir nesil yetiştirebilmek idi İbnü’l Emin’in vakfiyesi. Tamamen eğitim üzerine odaklanmış bir vakfiyedir.” Reyhan ÖZSOY İbnü’l Emin Mahmud Kemal İnal Vakfı, Biyografi Enstitüsü ve […]

İbnülemin Mahmud Kemal İnal’ın İstanbul Üniversitesi’nde Yaptığı Konuşma*

*Metinde İbnülemin tarafından üstü çizilen yerler çeviri yazıya alınmamıştır. *Metni yeni yazıya aktaran Dr. Fatih Tığlı İNSİCAM-ALINTI KAYNAK: Fatih Belediyesi Sanat Yayınları No:6 6 Şubat 1943 “Üç aydan beri hasta idim. Tamamiyle kesb-i afiyet edemediğim halde kıymet bilen kıymetli gençlerimizin lütfen tertip ettikleri bu toplantıda bulunmağı vecibe addettim. Aziz vatandaşların, bilhassa ilim ve irfanıyla milleti […]

Suriye: Dönen Hesaplar, Beklentiler ve Sahadaki Gerçeklik

ABD kendini “büyük güç” olarak görebilir ve kendi perspektifinden her yaptığı eylemi haklı ve doğru kabul edebilir; zira, büyük güçler için “mümkün olan meşrudur” ve geri kalan sadece detaydır. Yusuf YAZAR (Ortadoğu –Değişen Dengeler- (1991), Ortadoğu’nun Son Yüzyılı (1901-2017) –Ateş Sarmalında Kaosun Yükselişi- (2017) ve Başlangıcından Bugüne Ortadoğu –Önemli Dönüm Noktaları Üzerinden- (2020) kitaplarının yazarıdır.) […]

Hama’nın Dinmeyen Acısı

1970 yılına gelindiğinde yaptığı bir darbeyle iktidarı ele geçirdi. 1970’te parti içinde bir darbe daha yaparak iktidara tek başına hâkim oldu ve 1971’de kendini ülkenin devlet başkanı ilan etti. Hafız Esed’in iktidara gelmesinin ardından ülkede baskı ve zulüm dönemi başladı. Azınlığın çoğunluğa tahakkümü sebebiyle Suriye’de barış ve huzur sağlanamadı. Tüyler ürperten kanlı olaylar, tarihin en acımasız […]

Şam İnkılabı ve Sednaya

Ya Şam’da ele geçirilen Sednaya hapishanesine ne demeli? Vahşetin ve barbarlığın en akıl almaz,  korkunç işkencelerinin yapıldığı, rivayetlere göre Suriye’deki 60’tan fazla hapishaneden sadece biri.  Esad rejiminin korkunç cinayetleri ve zulümleri günbegün daha fazla gün yüzüne çıkmakta. Suriye’de binlerce insanın ömrünün yok edildiği, kadın ve çocukların dahi bu cinayetlere maruz bırakıldığı gerçekler artık tüm dünyanın […]

Bir Gecenin Şahitliği: Umudun ve Gözyaşının Hikâyesi

Bu, sadece bir halkın sevinci değildi; bu, zulmün son bulduğu, umudun ve özgürlüğün kazandığı bir geceydi.   Nuran ÖNDEŞ Arş. Gör., FSMVÜ O gece her zamankinden farklıydı. Odamı paylaştığım Suriyeli arkadaşımın gözlerinde tarifsiz bir karmaşa vardı: endişe, umut, korku ve sabırsızlık… Sanki bir fırtına, tüm duygularını aynı anda sarıp sarmalıyordu. Gece boyunca haber kanalları arasında mekik […]

Teoman Duralı’nın Felsefe-Bilim Görüşü Etrafında

Teoman Duralı, felsefe-bilimin felsefe bileşeni olarak filo-sofiya’yı esas almıştır. “İmdi, biz de burada kadim felsefe yapma usulü ile üslubuna geri dönüyor, felsefemize filo-sofiyayı esâs alıyoruz. Filosofluk inayetine mazhar olmadığımızdan, filo-sofiya âlemine, tabii ki, girmiyoruz, giremiyoruz. Ama yapmağa, kurmağa gayret gösterdiğimiz felsefenin membaı olarak filo-sofiya’yı görüyoruz. Durmuş GÜNAY Prof. Dr., Maltepe Üni. Giriş Ş. Teoman Duralı, […]

Gufraneke Ya Rahman!: Gassal Üzerine

Çünkü artık hayatlarımızda ölüm yok. Hayatla ölümün tevhidi bozulmuştur. Memurlaşan modern insana ölüm hiçbir şekilde hatırlatılmamalı, karşısına dahi çıkartılmamalıdır.  Ölüm bilincinden ayrı yaşayan insana, ölüm düşüncesinin hayatın bütün katmanlarından dışlayan zihniyete karşı dizi, modern bir hatırlatma yaptı. Mehmet YETİM Malumunuzdur ki son günlerde yayınlanan ve başrolünde Ahmet Kural’ın olduğu Gassal dizisi, ülke gündemini epey meşgul […]

Toprağımızın Kokusu

Kitapta bölgedeki çoğu aktörü bulmanız mümkün; Filistinli ve evi 3 kez yıkılan Müslüman bir babadan, evleri yıkılan Filistinlilere yardım eden İsrailli Jeff’e; tamamen dini saiklerle “Kutsal Topraklar”ın onlara ait olduğuna inanan yerleşimciden, o topraklarda doğup büyüyen Rahip Bernand’a; savaşmayı reddeden İsrail askerinden, intihar komandolarına; babasının kolları altında katledilen küçük Muhammed ve babasının fotoğrafını çektiği için […]

Madrid Deyince Yahut Endülüs’ten Bir Parça

Şehir, diğer Endülüs şehirlerine göre “İslami” hafızadan oldukça uzaktı. Bugün şehri gezen birisi, burada bir zamanlar kocaman bir cami olduğunu ve bu caminin bünyesinde büyük âlimlerin yetiştiğini idrak edemeyebilir. Çünkü Reconquista sonrası cami yıkılmış, yerine bir kilise inşa edilmişti. Akabinde, İspanya’nın başkenti olması hasebiyle şehir, “öteki” unsurlardan büyük ölçüde arındırılmıştı. Zübeyir ŞEKERCİ Endülüs yolculuğumuzun son […]