İnsicam
Sayı 16
Bu sayımızda Anadolu coğrafyasını İslamlaştıran erlerin, erenlerin, pirlerin yurduna, Orta Asya’ya bakalım istedik. Bu topraklarda İslamî hassasiyeti olan insanlar olarak ne yazık ki yıllarca o coğrafyaya bigâne kaldık. Buna birçok neden sayabiliriz. Ancak bunların hiçbiri bizi haklı çıkarmaz.
Hakîm olanın adıyla.
Yaza merhaba dediğimiz şu günlerde Türkiye gündemi de dünya gündemi de sıcak. Gerçi bu topraklarda gündem ne zaman sıcak olmadı ki! İslam yeryüzünde yayılmaya başladığı günden beri, yayıldığı topraklarda büyük ölçüde kendiliğinden kabul gördü. Bunun temel sebebi, İslam’ın gayet insanî, insanın tabiatına, ruhuna, gönlüne uygun olmasıydı. Hayatın her alanında insanı merkeze alan yaklaşımı, onun ilk yüzyılda o kadar hızlı yayılmasının temel sebebiydi.
Bu sayımızda Anadolu coğrafyasını İslamlaştıran erlerin, erenlerin, pirlerin yurduna, Orta Asya’ya bakalım istedik. Bu topraklarda İslamî hassasiyeti olan insanlar olarak ne yazık ki yıllarca o coğrafyaya bigâne kaldık. Buna birçok neden sayabiliriz. Ancak bunların hiçbiri bizi haklı çıkarmaz. Bu ihmali gidermek için çok çalışmamız gerekiyor; öncelikle bölge hakkında sağlıklı ve doğru bilgilenmek gerekiyor. Dosyamızdaki yazıların bazı konulara dikkatleri yönelteceğini umuyoruz.
İÇİNDEKİLER
Kitle Toplumu ve Toplumsal Dönüşüm
Kitle toplumu, sanayileşme sürecinde ortaya çıkan şehirlerde bir arada yaşayan, üretim için Weber’in “demirkafes” olarak adlandırdığı çalışma döngüsü içinde sisteme dahil olan bir topluluğu çağrıştırmaktadır. Sevde ÖZTÜRK Doktora Öğrencisi, İbn Haldun Üni. Sosyoloji Bölümü Bugün birçoğumuz, teknolojinin içinde yaşadığımız toplumu ve gündelik alışkanlıklarımızı hangi yönde değiştirdiğini deneyimliyoruz. Bu durumun bireyler ve toplumu ne anlamda dönüştürdüğünü, […]
Temsil mi Misal mi?
Temsil de misal ile aynı kökten gelen bir kelimedir. Temsil, bir kimse ya da topluluk adına davranma; bir şeyi belirgin özellikleri ile yansıtma anlamlarına gelirken misal ise bir, benzer, eş gibi anlamlara gelmektedir. Misal daha çok söyleme malzeme iken temsil ise daha çok amele taalluk ediyor, denilebilir. Mustafa ESER “Temessül etmediğin (özümsemediğin) bir değerin temsiline […]
Zurnada Peşrev Olmaz mı?
Sonra bir de bakıyorsunuz ki sermaye tükenmiş, mevsim sonbahar olmuş, yokuş-düz derken ömür yolu bitmiş. Derviş Çelebi Malum, “Zurnada peşrev olmaz” deyu bir atasözümüz var. Akabinde “Ne çıkarsa bahtına” diye devam edebilirsiniz. Yanlış anlaşılmasın, Farsça ile bir husumetim yok, lakin peşrev sözünden mülhem bu sözün bir Egeli’den zuhur etmediği de aşikâr olsa gerek. Bu saatten […]
Kırk Kandil -15-
Ebu Seleme Abdullah b. Abdilesed: Hz. Peygamber’in Süt Kardeşi Hz. Peygamber Muhacirlerle Ensar arasında ahdi kardeşlik yaptığı sırada Ebu Seleme ile Sa’d b. Hayseme arasında kardeşlik tesis etti. Muhacirlere ev arsaları verirken ona da Abdulaziz ez-Zühri oğulları mahallesinde, evinin arsasını tahsis etti. Rıza SAVAŞ Prof. Dr., Dokuz Eylül Üni. İlahiyat Fak. Emekli Öğretim Üyesi Ebu […]
İnci Mercan Gerdanlığı -14-
Abdullah ibn Ömer (R.A.) Abdullah b. Ömer (r.a) hayatını özellikle ilme hasretmiştir. Kız kardeşi Hafsa’nın (r.ah.) Hz. Peygamber’in (s.a.v) hanımlarından biri olması onun Ehl-i Beyt’e yakınlaşmasına fırsat vermiştir. Bu sebeple Rasulullah’ın (s.a.v), birçok sahabinin görüp duyma imkanını bulamadığı davranış ve sözlerini rivayet etme imkânı bulmuştur. Ahmet POÇANOĞLU Emekli Konya İl Müftüsü Abdullah ibn-i Ömer […]
Selçuklu Kartalı
Bir dev derin uykularından kalkıp esneyerek Çin Seddi’nden Adriyatik Denizi’ne, Kazan’dan Yemen’e kadar uzanan geniş bir coğrafyada uyanıyor. Bir millet, bir ümmet ayağa kalkmaya hazırlanıyor. Arif ALTUNBAŞ Tanrı Dağları beyazlara bürünmüş, ak saçlı, aksakallı, ak sarıklı bir Alperen gibi bütün heybetiyle dimdik karşımda duruyor.Alacakaranlığın arasından sessizce şafak sökerken, bütün zirvelerde milyonlarca yıllık tarihe şahitlik yapmış […]
Atalar Diyarı Orta Asya
İslam düşmanlarının hile ve desiseleri elbette devam edecektir. Hâlbuki bize düşen aramızda tefrikaya düşmemek ve buna neden olan her ne olursa onu terk etmektir. Mucahid YILDIZ İnsanın soyunu araştırıp nereden geldiğini bilmesi, ırkçılık olarak görülmemelidir. Irkı ve soyu ile övünmeye başlarsa işte o zaman meşruiyetini kaybetmiş olur. İslam’da ırkçılığa her ne surette olursa olsun asla […]
Orta Asya’da Tasavvuf
Mevlânâ Celâleddin Rûmî’ye nisbet edilen ve: “Yine gel, yine gel, ne olursan ol, yine gel” diye başlayan meşhur rubâî de aslında Mevlânâ’dan iki asır önce yaşayan Ebû Sa‘îd-i Ebü’l-Hayr’ın şiirleri arasında yer almaktadır. Necdet TOSUN Prof. Dr., Marmara Üni. İlahiyat Fak. Orta Asya’da İslâmiyet’in yayılmaya başlamasıyla birlikte, hicrî II. (mîlâdî VIII.) asırdan itibaren bölgede […]
Cemâl Tâliblerine Yesevîce Hikmetler
Kuşeyrî, eserinin önsözünde Allah’ın, onların kalplerini sırlarının madeni yaptığını ve onları ümmet arasından nurlarının kandilleri olarak seçtiğini açıklamıştır. Mustafa ÖZSARAY Dr., FSMVÜ İslami İlimler Fak. Allah dostlarının hikmetli sözleri inci gibidir. Hak yolunun yolcularına düşen, bunlardan kendine uygun gerdanlıklar dizmektir. Tabii ki sûfîlerin hikmetli sözlerini anlamak için akl-ı selim, kalb-i selim ve edep gerekir. Amelini […]
Merâgî’ye Göre Mûsikî, Allah’ın Varlığının Bir Delilidir
Merâgî, uçsuz bucaksız bir coğrafyanın, pek çok medeniyetin gelip geçtiği bir “medeniyetler kalıntısı”nın üzerinde yaşamış ve yetişmiş bir mûsikî nazariyatçısı ve bestecidir. Yalçın ÇETİNKAYA Prof. Dr., İTÜ Türk Mûsikîsi Devlet Konservatuarı Müzikoloji Bölümü Öğretim Üyesi Sultan Ahmet Celayir, Timur ve Şahruh’un saraylarında hükümdarın çok yakınında bulunmuş olan Hâfız “Hâce” Abdülkâdir Merâgî (İbnu’l-Gaybî), dokuzuncu yüzyıldan yani […]
Beyaz Ayı ve Kızıl Ejder Arasında Türkistan
Hem Beyaz Ayı’nın bileğini bükecek hem de Kızıl Ejder’in kanadını kıracak mukavemet, Türk Devletleri Teşkilatı’nın gerçekçi, dinamik ve kardeşlik ülküsüne dayanan bir güç olarak ortaya çıkmasında saklı. Şehnaz FINDIK Rus devlet geleneğinin ve Rus büyük güç stratejisinin mimarlarından Çar I. (Deli) Petro, 1682 yılında tahta çıktığında Rus devletini Avrupalı devletlerin seviyesine çıkaracak büyük adımlar atmakta […]
Taşkent’teki Kadim Bir Çile-(Rasat)-Hâne
Çilehâneler genellikle bir dervişin içinde tek başına namaz kılabileceği boyutlarda, halvete girenin dikkatini dış dünyaya dair birtakım ayrıntılarla dağıtmasına imkân tanımayan, tercihen karanlık bir hücre olarak tanımlanır Bahadır MUSAMETOV Dr., Bağımsız Araştırmacı İslam mimarisi tarihinde henüz yeterince araştırılmayan bir konu teşkil eden çilehâneler (halvethâneler), sûfîlerin, nefislerini terbiye etmek ve seyrüsülûklerinde mesafe almak amacıyla ibadet ve tefekküre […]
Turizmin Esaretinde İnanç Göstergeleri
Timur’un kabrini ziyaret ettiğimizde “bir türbeye o halde gelinmemeli” dediğimiz kılık kıyafetin bizi karşılaması, kabirde yatana rahmet okumaktan ziyade sadece tarihi bir şahsiyet olduğu için fotoğraf açısı yakalamaya uğraşılması ve daha nice buna benzer tavırlar ziyaretimizin verimini menfi anlamda etkilemiştir. Zübeyir ŞEKERCİ Uzun süre önce bir hedef bilinciyle hareket edip, bu süre zarfında hem yazılı […]
Orta Asya Kitaplığı
Orta Asya, Türk milletinin yurdu, gönül sofrası ve özüdür. Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, Moğolistan’ı da içine alan ve kimi tarihçilere göre Çin’den başlayıp Afganistan’a kadar uzanan coğrafyanın tamamı Orta Asya’dır. Biz de İnsicam dergisi olarak, siz değerli okurlarımız için Orta Asya devletlerinin dili, dini, kültürü, tarihi, sosyolojisi ve daha birçok unsurunu kaleme alan; bu coğrafyadaki […]
Meryem Güney ile Katı’ Sanatı Üzerine
1965 yılında İstanbul’da doğan Meryem Güney hattat Hasan Çelebi den Rik’a ve Nesih meşk etmiş, TBMM Milli Saraylar Daire Başkanlığı, Türk İslam Sanatları Merkezi Katı’ Atölyesi’nde Dürdane Ünver ve Müjgan Başköylü hocalardan Katı’ icazet ve sertifikasını almıştır. Birçok özel koleksiyonda eseri bulunan Güney, aynı zamanda Kültür Bakanlığı sanatçısı olup, evli ve dört çocuk annesidir. İnsicam […]
Uzağa Fırlatılmış Baba Duygusu
Babası Niyazi Bey zeki bir adam. Zeki ve dindar. Fransızca ve Farsça bilen, Arapça anlayan, şiirler yazan, divan şiirine hâkim, hafızasının duvarlarında ezberlediği şiirler yankılanan bir adam. Aynı zamanda tarikat ehli. Sadık bir mürit. Mustafa AYDOĞAN Cahit Zarifoğlu’nun babası ile ilişkisi biraz acıklıdır, hüzünlüdür, tuhaftır. Babasına karşı duygusu uzağa fırlatılmış bir duygu olarak mevcudiyetini korur. […]
Havf, Recâ ve Yakarış: Cahit Zarifoğlu
Yüreğine yerleşen o “şey” yükseldikçe başı öne eğilmiş, ama gözleri hep yukarı bakmıştır: Yardımı da bağışlanmayı da hep O’ndan dilemiştir. Selinay KELEŞ Her şey zıttıyla kâimdir. Kâinatın kusursuz düzeni de bu sebeptendir belki de: Zıtlıklara rağmen uyum içinde olmak. Necip Fazıl’ın da dediği gibi “bütün zıtlar hem kavgada hem barışta”dır. Gündüzü gece olmadan, iyiliği kötülük […]
Cahit Zarifoğlu*
Mermer mezarlar arasından geçerek Cahit Zarifoğlu’nun kabrine varıyoruz. Mütevazı bir taş. Üzerinde “A. Cahit Zarifoğlu, 1940-1987 – Ruhuna Fatiha” yazıyor sadece. Mustafa KUTLU *Mustafa Kutlu, Boğaziçi, İstanbul Gezi Yazıları –III- 1992-93, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2022, syf. 302-308. Yazı, “Küplüce’nin Trajik Güzelliği” başlığını taşıyan bölümden alınmış olup başlık tarafımızdan konulmuştur. Çengelköy-Havuzbaşı’ndan, Yalı boyu caddesini tutarak Beylerbeyi’ne […]
Gazâlî Öncesi Tasavvuf
Gönül tecrübesini ifade etmekten aciz kalan sûfîler bu problemi temsili bir dil kullanarak aşmaya çalışmışlardır. Mülayim Sadık Kul Gazâlî’nin tasavvufu sadece İslamî ilimlerden biri olarak görmekle kalmayıp aynı zamanda her mümin için farz-ı ayn mertebesinde bir hâl ve bilgi olarak nitelediği bilinmektedir. Bunun nedenlerini ve dayanaklarını önceki yazılarımızda kısmen de olsa ele almaya çalıştık. Bu […]
Sezai Karakoç’un Hâtıralar’ında Necip Fazıl -II-
Sezai Karakoç Mülkiye son sınıfta iken Büyük Doğu’nun hazırlanmasına yardım eder. Bu sırada birçok kişiyi tanır. Bunlar arasında Asaf Halet Çelebi, Mustafa Şekip Tunç gibi şairler ve ilim adamları vardır. Mustafa ÖZEL Prof. Dr., FSMVÜ İlahiyat Fak. (Geçen sayıdan devam) Üstad’ın hapisten çıktığı gün, birlikte bazı yerleri dolaşırlar, sonra mimar yeğeninin ofisine uğrarlar. Bir süre […]
“Müslümanlık” Değil, Tırnaksız Olarak Müslümanlık
Büyük sanatçı olabilmek için aslında kendi geleneğinin içinde yeniliklere gitmek ve yeni şeyler üretmek gerekir. Geleneğin dışına çıkılarak, belli bir kesimin sanatını taklit ederek büyük sanatçıdan söz etmek doğru olmayacaktır. Betül ZEYREK Dünyanın kalbini dinle geliyor adım adım Dallar meyvaya dursun toprak tohuma dursun İnsan barışa dursun selama dursun zaman Sabır savaş zafer. Adım: MÜSLÜMAN […]
