Talha bin Ubeydullah
Basra Valisi Abdullah b. Amir’in ısrarı üzerine Mekke’deki muhalefet cephesi gittikleri Basra’da Hz. Ali’nin ordusuyla karşılaştılar. Burada iki ordu arasında Cemel Savaşı olarak bilinen çarpışma meydana geldi ve Talha bu savaşta yaklaşık 64 yaşında öldü.
Rıza SAVAŞ
Prof. Dr., Dokuz Eylül Üni. İlahiyat Fak. Emekli Öğretim Üyesi
Kureyş’in Teym oğulları koluna mensup olan Talha b. Ubeydullah, hicretten yaklaşık 28 yıl önce Mekke’de doğdu. Ticaret için gittiği Busra’da karşılaştığı bir rahipten Hz. Muhammed’in peygamberliğini öğrenince Mekke’ye döndü ve İslâmiyet’i kabul edip ilk Müslümanlar arasında yerini aldı. Vahiy katipliği de yapan Talha, az sayıda okur yazar olan Mekkelilerden biri idi. Suriye’de bulunduğu dönemde gerçekleşen Habeşistan hicretine katılamadı. Hz. Peygamber Medine’ye hicret ettikten sonra Hz. Ebubekir’in ailesini Medine’ye o götürdü.
Hz. Peygamber’in Talha b. Ubeydullah ile beraber Said b. Zeyd’i Bedir Savaş’ı öncesinde Şam yoluna istihbarat için gönderdiği ve Medine’ye ancak savaş bittikten sonra dönebildikleri belirtilmektedir. Bu sebeple kendisine ganimetten pay verildi. Uhut Gazvesi’nden itibaren bütün savaşlarda yer aldı. Kahramanca savaştığı Uhut Gazvesi’nde Rasulullah’ı korurken birçok yerinden yaralandı ve parmaklarını kaybetti. O gün üzerinde iki zırh bulunduğu için Uhut kayalığına çıkamayan Hz. Peygamber, Talha’nın sırtına basarak oraya çıktı.
Talha’nın faziletine dair birçok hadis nakledilmiştir. Hz. Peygamber’in hanımlarından dördünün kız kardeşleriyle evlenen Talha, Hz. Peygamber’in bacanağıdır.
- Hamne bint Cahş: Kocası Mus’ab b. Umeyr Uhut Savaşı’nda şehit olunca Talha, Hz. Peygamber’in baldızı olan Hamne bint Cahş’la evlendi. Talha’nın Muhammed ve İmran isimli oğullarının annesidir.
- Ümmü Gülsüm bint Ebubekir: Hz. Aişe’nin katipliğini yapan Aişe bint Talha’nın annesidir.
- Kureybe: Hz. Peygamber’in eşi Ümmü Seleme’nin kız kardeşidir.
- Faria bint Ebu Süfyan: Hz. Peygamber’in eşi Ümmü Habibe’nin kız kardeşidir.
Halife seçilmesinin ardından Hz. Ebubekir’e hemen biat eden Talha, onun zamanında yaşanan Ridde olaylarının bastırılmasında aktif rol oynadı. Ancak Hz. Ebubekir’in kendisinden sonra Ömer’i halife tayin etmesine itiraz etti. Hz. Ömer’in üçüncü halifeyi seçmeleri için belirlediği altı kişilik heyette yer almasına rağmen o günlerde Medine’de bulunmadığından seçimde yer almadı. Medine’ye döndüğünde herkesin Osman’a biat ettiğini görünce o da biat etti. Fakat Hz. Osman’ın hilâfetinin son döneminde görülen yönetim zaafları yüzünden onu eleştirenler arasında Talha da vardı. Osman’ın öldürülmesinden sonra Ali’ye biat ettiyse de bu biatın kendisinden zorla alındığını söyledi. Hz. Ali’nin yeni valiler tayin edeceğini öğrenince kendisine ait geniş toprakların ve taraftarlarının bulunduğu Basra valiliğini istedi, fakat halife bunu kabul etmedi. Bunun üzerine Zübeyr b. Avvam ile birlikte hareket ederek Mekke’ye gidip orada oluşan muhalefet cephesine katıldı.
Basra Valisi Abdullah b. Amir’in ısrarı üzerine Mekke’deki muhalefet cephesi gittikleri Basra’da Hz. Ali’nin ordusuyla karşılaştılar. Burada iki ordu arasında Cemel Savaşı olarak bilinen çarpışma meydana geldi ve Talha bu savaşta yaklaşık 64 yaşında öldü.
Kendisinin satın aldığı sayısız arazileri ve bunlardan gelen yüz binlerce dinar geliri vardı. Ayrıca Talha b. Ubeydullah buğday ekiminde yirmiden fazla sulama kanalından istifade eden bir kişi olduğu rivayet edilmiştir. Sahabenin en zenginlerinden biri olduğu için geriye büyük bir miras bıraktı.
Talha b. Ubeydullah’ın cömertliğinden akrabaları da ciddi manada yararlanıyordu. Talha b. Ubeydullah cömert olduğu kadar misafiri de çok seven biri idi. Medine’ye dışarıdan gelen insanlar genellikle onun evine misafir olurlardı.[1]
Allah rahmet eylesin.
1)Hamne, Hz. Peygamber’in halası Ümeyme bint Abdulmuttalib’in kızı ve Hz. Peygamber’in eşi Zeynep bint Cahş’ın kız kardeşidir.
[1] İbn Sa’d, Tabakat, III, 214- 225.